Test prywatnego wierzyciela w postępowaniu restrukturyzacyjnym to mechanizm oceny, czy działanie podmiotu publicznego (np. urzędu skarbowego, ZUS) w ramach restrukturyzacji dłużnika jest zgodne z zasadami rynkowymi, tak jak postąpiłby prywatny wierzyciel na wolnym rynku. Jego celem jest sprawdzenie, czy podmiot publiczny, zgadzając się na ustępstwa wobec dłużnika, działa w sposób ekonomicznie uzasadniony, czy też udziela niedozwolonej pomocy publicznej.
Zastosowanie testu w restrukturyzacji
Test prywatnego wierzyciela jest stosowany w sytuacjach, gdy dłużnik, prowadzący postępowanie restrukturyzacyjne, ma zobowiązania wobec instytucji publicznych (np. zaległe podatki, składki ZUS). W ramach restrukturyzacji dłużnik może złożyć propozycje układowe dla podmiotów publicznych zakładające np. umorzenie części zadłużenia (nie dotyczy składek ZUS), rozłożenie spłaty na raty czy inne formy ulg. W takich przypadkach podmiot publiczny musi ocenić, czy akceptacja propozycji układowych jest dla niego bardziej korzystna niż upadłość firmy.
Kluczowe elementy testu:
Symulacja działań prywatnego wierzyciela:
Test polega na przeanalizowaniu, jak zachowałby się prywatny wierzyciel w tej samej sytuacji. Czy prywatny wierzyciel zgodziłby się na proponowane przez dłużnika propozycje układowe, np. częściowe umorzenie długu czy rozłożenie spłat? Podmiot publiczny powinien działać w sposób zbliżony do prywatnego wierzyciela, który dąży do maksymalizacji swoich korzyści finansowych.
Ocena ryzyka i szans na odzyskanie wierzytelności:
Podmiot publiczny ocenia, czy przyjęcie propozycji układowych (restrukturyzacyjnych) zwiększa szanse na odzyskanie przynajmniej części wierzytelności. Jeśli warunki zaproponowane przez dłużnika w restrukturyzacji dają większą szansę na odzyskanie należności niż np. ogłoszenie jego upadłości, może to być uzasadnione ekonomicznie.
Zgodność z zasadami rynkowymi:
Kluczowe jest, aby decyzje podmiotu publicznego były zgodne z rynkowymi standardami, a nie wynikały z preferencyjnego traktowania dłużnika. W przeciwnym razie mogłyby zostać uznane za niedozwoloną pomoc publiczną.
Przykłady zastosowania:
Restrukturyzacja zaległości podatkowych: Gdy spółka ma zaległości podatkowe i w ramach restrukturyzacji proponuje urzędowi skarbowemu rozłożenie spłat na raty lub częściowe umorzenie, urząd musi przeanalizować test prywatnego wierzyciela, aby sprawdzić, czy przyjęcie takich warunków jest ekonomicznie uzasadnione.
Restrukturyzacja zadłużenia wobec ZUS: Gdy dłużnik chce rozłożyć zaległe składki ZUS na raty, instytucja ta ocenia, czy zgoda na takie warunki jest lepszym rozwiązaniem niż alternatywy (np. natychmiastowe dochodzenie całości długu lub ogłoszenie upadłości dłużnika).
Znaczenie testu w postępowaniu restrukturyzacyjnym:
Zapobieganie niedozwolonej pomocy publicznej: Test chroni przed sytuacjami, w których podmiot publiczny udzielałby wsparcia finansowego dłużnikowi na preferencyjnych warunkach, które nie byłyby dostępne dla innych wierzycieli. W ten sposób unika się zaburzeń konkurencji na rynku.
Ekonomiczna racjonalność decyzji: Test zapewnia, że podmioty publiczne działają w sposób odpowiedzialny finansowo, dążąc do maksymalizacji swoich szans na odzyskanie długu, tak jak zrobiłby to prywatny wierzyciel.
Podsumowanie:
Test prywatnego wierzyciela w postępowaniu restrukturyzacyjnym ma na celu ocenę, czy podmioty publiczne postępują zgodnie z zasadami rynkowymi, nie udzielając dłużnikowi niedozwolonej pomocy publicznej. Pozwala na podejmowanie decyzji opartych na analizie ekonomicznych korzyści, jakie prywatny wierzyciel mógłby osiągnąć, przy zachowaniu zasady, że dłużnik musi dążyć do maksymalnego zaspokojenia swoich wierzycieli. Na postawie testu prywatnego wierzyciela wierzyciel publicznoprawny (np. ZUS, urząd skarbowy, urząd gminy itp.) ocenia czy bardziej opłaca mu się głosować za otrzymanymi propozycjami układowymi, czy może bardziej uzasadniona ekonomicznie jest upadłość firmy.
